قلمه زدن با از طریق برگ یکی از روش های تکثیر گیاهان است که می توانید در آپارتمان خود گیاهان مورد نظر خود را قلمه بزنید. روش های قلمه زنی که در این مقاله به 4 بخش تقسیم شده اند که شامل قلمه زدن برگ با دمبرگ، قلمه بدون دمبرگ، قلمه با رگبرگ و قلمه با جوانه برگ است. فراموش نکنید که هر یک از روش ها برای گیاهان خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال نمی توان از روش تکثیر دمبرگ برای برخی گیاهان استفاده کرد.
در ادامه نام هر گیاه را که می توان از روش های زیر قلمه زد و آنها را تکثیر کرد ذکر شده است. همراه باغبون تو باشید تا به صورت تصویری این آموزش را پیش ببریم.
توجه کنید که کمی باید تجربه و صبر را چاشنی کار کنید تا قلمه زدن (تکثیر) به درستی صورت بگیرد. گیاهان زیادی را میتوان قلمه زد، ما در مقاله “چه گیاهانی را می توان قلمه زد؟ ” گل و گیاه زیادی را معرفی کردهایم.
برای قلمه زدن با برگ به چه چیزی نیاز دارید؟
- برگ سالم: انتخاب برگهای سالم و بدون آفت از گیاه مادر ضروری است.
- چاقو یا قیچی تیز و استریل: برای برش دادن برگها بدون آسیب رساندن به ساختار گیاه.
- هورمون ریشهزایی: این ماده به افزایش سرعت و احتمال ریشه دار شدن قلمهها کمک میکند.
- محیط کاشت استریل: مانند پرلیت، ورمیکولیت، یا خاک سبک و نفوذ پذیر که در آن قلمهها میتوانند ریشه دوانی کنند.
- ظرف یا گلدان مناسب: برای نگهداری محیط کاشت و قلمهها.
- پلاستیک یا کیسه شفاف: برای ایجاد یک محیط با رطوبت بالا دور گیاهان که به ریشه زایی کمک میکند.
- آبپاش: برای حفظ رطوبت برگها و محیط کاشت.
- نور مناسب: فراهم کردن نور مناسب، ترجیحاً نور غیر مستقیم برای رشد بهتر قلمهها.
- دما و رطوبت کنترلشده: مطلوبترین شرایط برای اندازهگیری و تنظیم دما و رطوبت محیط.
نکات مهم برای قلمه زدن با برگ
رطوبت و دما + نور: مطمئن شوید که محیط قلمه زدن یا تکثیر گل شما دارای رطوبت کافی باشد ولی نه به شکلی که خیس باشد. شرایط دمایی و نوری مناسب برای گیاه مهیا باشد. تهویه مناسب نیز در جلوگیری از بیماریهای قارچی و پوسیدگی نقش مهمی دارد.
خاک مورد نیاز: چه خاکی مناسب ریشه دار کردن برگ ها است؟ خب این سؤالی تخصصی تر است. برای قلمه زدن با استفاده از برگ، مهم است که خاک دارای ویژگی های زیر باشد:
- استریل
- سبک
- زهکشی خوب
- امکان تنفس
خاک برگ پرلیت، ورمیکولیت، و کوکوپیت گزینههای مناسبی هستند که میتوانند بهتنهایی یا در ترکیب با یکدیگر استفاده شوند. استفاده از ترکیبات کشت بدون خاک یا افزودن شن به مخلوط نیز میتواند به بهبود زهکشی و مقاومت در برابر پوسیدگی کمک کرده و شرایط ایدهآل را برای رشد ریشههای جدید ایجاد کند.
1- قلمه زدن برگ با دمبرگ (Leaf-petiole)
1. برگی را به همراه تا 4 سانتیمتری انتهای دمبرگ آن جدا کنید.
2. انتهای دمبرگ را داخل بستر کاشت قرار دهید. این کار باید با دقت و در زاویه مناسب انجام شود تا دمبرگ به خوبی در خاک قرار گیرد.
3. پس از گذشت زمان کافی، یک یا چند گیاه جدید از قاعده دمبرگ شروع به رشد میکنند. دقت کنید که رطوبت و دمای محیط کاشت مناسب باشد تا فرآیند ریشه دوانی به خوبی صورت پذیرد.
4. زمانی که گیاهان جدید به اندازه کافی رشد کردند و تشخیص دادید که گیاه قدرت کافی دارد، میتوانید آنها را از قلمه اصلی جدا کنید. این کار را با استفاده از تیغی تیز انجام دهید.
5. برگ قلمه زده شده را میتوان دوباره استفاده کرد تا گیاهان بیشتری تکثیر شود.
یکی دیگر از روش های تکثیر گل و گیاه، تکثیر به روش خوابانیدن است. پیشنهاد می کنیم مقاله “آموزش تکثیر به روش خوابانیدن” را با دقت مطالعه کنید.
نحوه آبیاری:
هنگامی که برگ با قسمتی از ساقه (دمبرگ) قلمه زده میشود، آبیاری باید ملایم و مرتب باشد تا خاک همیشه مرطوب بماند اما غرقاب نشود. آبیاری از بالا با کمک اسپری انجام شود.
گیاهانی که از این روش امکان تکثیر آنها وجود دارد:
- بنفشه آفریقایی
- پپرومیا
- اپیشیا
- هویا (پیچ شمعی)
- سدوم
هنگام قلمه زدن این دسته از گل و گیاه، مراقب باشید تا برگها و دمبرگها در مقابل آفتاب مستقیم و گرمای بیش از حد قرار نگیرند.
2- قلمه برگ بدون دمبرگ (Leaf without a Petiole)
1. ابتدا یک برگ قطور و گوشتی از گیاه را انتخاب کنید. به عنوان مثال، برای گیاه سانسوریا که از نوع یکلپهای (مونوکوت) است، برگهای بلند را به قطعههایی به طول حدود 7 تا 10 سانتیمتر برش دهید.
2. قطعات برش خورده را به صورت عمودی داخل ظرف و محیطی که از قبل ایجاد کرده اید، قرار دهید.
3. برگ جدا شده را به شکل عمودی درون محیط مورد نظر، قرار دهید. به گونهای که رگبرگ میانی داخل بستر فرو برود.
4. از رگبرگ میانی گیاهان جدیدی شروع به شکلگیری خواهند کرد.
حواستان باشد که هر قطعه برگ باید به شکل صحیحی درون خاک قرار بگیرد تا امکان رشد بهتری داشته باشد.
نحوه آبیاری:
این نوع قلمهها به دلیل نداشتن ساقه باید به آرامی آبیاری شوند تا خاک اطراف برگ مرطوب نگه داشته شود. خیس شدن بیش از حد ممکن است پوسیده شدن گیاه را تسریع ببخشد.
گیاهانی که از این روش امکان تکثیر آنها وجود دارد:
- سانسوریا
- سدوم
از دیگر روش های تکثیر گل و گیاه، میتوان به تکثیر به روش تقسیم بوته اشاره کرد. حتماً مقاله آن را در باغبون تو مطالعه کنید.
3- قلمه با رگبرگ (Split-vein)
۱. ابتدا یک برگ سالم از گیاه رگبرگ را جدا کنید و دمبرگ آن را ببرید.
۲. بر روی قسمت پشت برگ، چند برش کوچک در امتداد رگههای برجسته ایجاد کنید.
۳. برگ را با قسمت زیرین رو به پایین روی بستر تکثیر قرار دهید.
۴. در صورتی که برگ خم شد، لبههای آن را با استفاده از ماده تکثیر (مثل خزه پیت یا پرلیت) پوشانده تا برگ در جای خود ثابت بماند.
۵. پس از مدتی، در هر برش، ریشه های جدید شکل خواهند گرفت.
یک تغییر در این روش: برگ را به شکل مثلثهایی ببرید به گونهای که هر قطعهای شامل یک رگ اصلی باشد.
۶. هر قطعه مثلثی شکل را به گونه ای در ماده تکثیر قرار دهید که رگ اصلی به صورت جزئی پوشیده شود.
نحوه آبیاری:
بهتر است با قرار دادن ظرف آب زیر گلدان اقدام به آبیاری کرد تا رطوبت به صورت غیرمستقیم به قلمهها برسد و از فشار مستقیم آب بر روی رگبرگهای نازک جلوگیری شود.
گیاهانی که از این روش امکان تکثیر آنها وجود دارد:
- گل پامچال
- بگونیا
- شفلرا
- پوتوس یا پتوس
- فیلودندرون
در مقاله بعدی در مورد روش های قلمه و تکثیر پتوس صحبت کردیم: روش های تکثیر پتوس
4- قلمه با جوانه برگ (Leaf-bud Cuttings)
برای تکثیر گیاهان با استفاده از قلمههای جوانهدار، که مناسب بسیاری از گیاهان بالارونده و مواقعی است که فضا یا تعداد قلمهها محدود است، از قلمه جوانه برگ استفاده کنید. در این روش هر گره روی ساقه به عنوان یک قلمه در نظر گرفته میشود که متشکل از یک برگ کامل، دمبرگ، و یک قسمت کوتاه از ساقه به همراه یک جوانه زیربغلی است. برای اجرای این روش، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. از یک ساقه سالم، یک قطعه شامل یک برگ، دمبرگ، و جوانه زیربغلی انتخاب و جدا کنید. (یعنی بخشی از ساقه گیاه باید به همراه دمبرگ و برگ بریده شود)
۲. هر قلمه را به طوری در ماده کشت (مانند خزه پیت، پرلیت یا ورمیکولیت) قرار دهید که جوانه حدود ۱.۲ تا ۲.۵ سانتیمتر با خاک پوشانده باشد، اما برگ به خارج از ماده کشت دیده شود.
۳. محیط اطراف قلمه را مرطوب نگهدارید و از تابش مستقیم نور خورشید دور نگه دارید تا ریشهزایی به خوبی انجام پذیرد.
نحوه آبیاری:
این نوع قلمه نیاز به محیط مرطوب دارند تا جوانهها بتوانند رشد کنند. آبیاری در حجم کم اما پیوسته، بهتر است از یک سینی آب در زیر گلدان استفاده شود تا رطوبت به صورت تبخیر شدن به خاک و جوانهها برسد.
گیاهانی که از این روش امکان تکثیر آنها وجود دارد:
- کلماتیس
- رودودندرون
- کاملیا
- گیاه یشم
- گیاه الاستیکا
- دراکنا
منبع: https://content.ces.ncsu.edu/plant-propagation-by-leaf-cane-and-root-cuttings-instructions-for-the-home-gardener
